Open source vs closed source

Een van de eerste -en belangrijkste- beslissingen die je zult maken bij de bouw van een nieuwe website is: ga ik voor een open - of voor closed source CMS? Deze keuze heeft namelijk gevolgen voor alle aspecten waarmee je tijdens ontwikkeling, en lang erna, te maken krijgt.

In dit artikel zal ik globaal de voor- en nadelen van beide benoemen, vervolgens geef ik een advies om de voordelen optimaal te benutten en de nadelen tot een minimum te beperken.

Closed source

Kosten gaan naar ontwikkeling en licenties
Bij de aanschaf van closed source word je (meestal) geen eigenaar van de broncode, je koopt in feite alleen een licentie waarmee je de software mag gebruiken volgens de richtlijnen die zijn vastgelegd in de gebruiksvoorwaarden. Extra functies kunnen op maat worden gemaakt, maar zullen de kosten omhoog stuwen.

Verantwoordelijkheid ligt bij de producent
De fabrikant heeft een verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat je zorgeloos gebruik kunt maken van de software, door een goede service aan te bieden en eventuele updates te leveren die problemen corrigeren. Blijkt de software niet te voldoen aan de verwachting dan kun je in het uiterste geval gerechtelijke stappen ondernemen.

Updates verhelpen alleen problemen
In veel gevallen zal de fabrikant na oplevering geen nieuwe mogelijkheden toevoegen, die kunnen alleen worden aangeschaft. Wanneer er wel nieuwe features toegevoegd worden, dan is er vaak ook sprake van maandelijkse - of jaarlijkse licentiekosten. Afhankelijk van de populariteit van de software, en de grootte van het ontwikkel team, laten de updates kort of lang op zich wachten.

Afhankelijke relatie tot de producent
Mocht de partij die de website heeft geleverd om wat voor een reden dan ook de software niet meer kunnen ondersteunen, dan kun je er vaak niet mee overstappen naar iemand anders, omdat je geen eigenaar bent van de broncode. Er zijn echter ook partijen die de broncode wel beschikbaar stellen aan hun klanten. Toch blijft het switchen van de ene naar de andere ontwikkelaar in dat geval lastig, de nieuwe organisatie zal zich eerst moeten verdiepen in een voor hun onbekend systeem.

Closed source maakt je als klant afhankelijker van de producent. Hiervoor kun je een CMS systeem terugkrijgen dat ‘af’ aanvoelt, met een interface die sterk gericht is op de eindgebruiker, en uitgebreide documentatie bevat. Of dat in de praktijk ook opgaat, is uiteraard geheel afhankelijk van de software die wordt gebruikt en het team dat je hebt ingeschakeld.

Open source

Kosten gaan naar ontwikkeling, trainingen en onderhoud
Open source software is voor iedereen vrij te downloaden en de onderliggende code mag op welke manier dan ook worden aangepast. Dat neemt niet weg dat er nog altijd ontwikkel kosten zijn om het CMS systeem qua uiterlijk en functionaliteit aan te laten sluiten op de wensen van jouw organisatie.

Andere kosten zijn er in de vorm van eventuele trainingen. Open source systemen worden niet noodzakelijk geschreven met de eindgebruiker als hoogste prioriteit. De interface vraagt daarom soms wat gewenning, en een uitgebreide documentatie ontbreekt soms (maar dat kan ook opgaan voor closed source).

Tel daar nog onderhoudskosten bij op om beveiligingsupdates te (laten) installeren, en je hebt een idee van de totale kosten.

“Verantwoordelijkheid” ligt bij de gebruikers
De ontwikkelaars binnen de community, die zelf ook gebruik maken van de software en er dus van afhankelijk zijn, nemen het op zich om ervoor te zorgen dat het systeem naar behoren werkt en met zijn tijd mee gaat. Hoewel niemand in gerechtelijke zin verantwoordelijk is voor de software, verbinden bedrijven en personen wel hun reputatie aan een product en/of verdienen zij er hun geld mee. Dit geeft een zekere garantie voor de continuïteit

Updates en uitbreidingen vinden continue plaats
Hoe groter de community, hoe meer updates en uitbreidingen. Een extra voordeel van een grote community is dat functies voor veel voorkomende scenario’s vaak al bestaan. Hierdoor hoeft bij de ontwikkeling, en bij latere aanpassingen, het wiel niet altijd opnieuw uitgevonden te worden.

Onafhankelijke relatie tot het internetbureau
Wanneer je in zee gaat met een bedrijf dat een open-source dienst levert zit je hier na oplevering niet per definitie aan vast. Je kunt om wat voor een reden dan ook altijd overstappen naar bedrijf dat ervaring heeft met eenzelfde CMS. Ook kun je zelf een programmeur in dienst nemen om nieuwe functies toe te voegen en te onderhouden, jij bent immers zelf eigenaar van de broncode.

Theorie en praktijk

Lijstjes zoals hierboven kun je overal op internet terugvinden. Hoewel ze als leidraad kunnen dienen, zijn ze eigenlijk te arbitrair en algemeen. De ene software is nu eenmaal de andere niet, en datzelfde geldt voor de partij die je in dienst neemt. Een open-source interface kan bijvoorbeeld gebruiksvriendelijker zijn dan een closed-source interface. Op haar beurt kan een goed onderhouden closed source CMS veiliger zijn dan een open-source CMS met achterstallig onderhoudt. Vergelijkingen tussen open- en closed source gaan uit van ideale situaties en benadrukken de onderlinge tegenstellingen tussen beide, maar hoe scherp zijn die tegenstelling nog?

Naar elkaar toegegroeid

Discussies over open - en closed source software zijn van oudsher vaak ideologisch getint. Er is sprake van twee verschillende bedrijfsmodellen (of filosofieën , als je wilt), de ene vindt zijn oorsprong in het kapitalisme, de ander in de meritocratische internet cultuur. De laatste jaren, echter, zijn beide modellen iets naar elkaar toegegroeid.

Waar eerst met name non-profit organisaties kozen voor open source, kiezen er tegenwoordig ook bedrijven voor open-source zonder dat dit ingegeven wordt door een klein budget of de bedrijfscultuur in kwestie. Door deze nieuwe clientèle zijn open-source aanbieders en ontwikkelaars zich ook meer en meer gaan professionaliseren.

Tegelijkertijd zijn closed-source aanbieders makkelijker geworden in het vrijgeven van hun broncode. Microsoft, bijvoorbeeld, heeft zich in het verleden als een fel tegenstander van open source uitgesproken, maar is ondertussen een heel stuk gematigder gepositioneerd, en geeft van sommige applicaties de code vrij onder een eigen open-source licentie. In april 2012 is Microsoft Open Technologies, Inc. opgericht, een afdeling die investeerd in open-source technologieën en aan de andere kant er voor zal zorgen dat open-source software goed samenwerkt met microsoft producten.

Het zachter worden van de tegenstellingen tussen open - en closed source maakt de keuze tussen beide niet gelijk makkelijker. Een voordeel is dat de kans op een foute beslissing kleiner is geworden.

Tips bij het kiezen tussen open - en closed source

Bij het inwinnen van informatie over dit onderwerp zul je veel tegenstrijdige verhalen tegenkomen. Wees je daarbij bewust van de eerder beschreven rivaliteit tussen open- en closed source. Vanzelfsprekend is het van belang om de objectiviteit van bronnen correct te beoordelen, net zoals je mij, als medewerker van een internet bureau dat met open source werkt, ook ernstig in twijfel moet trekken. Win adviezen in bij zoveel mogelijk verschillende partijen en beperk je daarbij niet tot het internet. Bel deskundigen uit beide kampen en vraag om advies. Zorg dat je daarbij concreet kunt aangeven welke doelen de website moet dienen en aan welke voorwaarden voldaan moet worden. Laat je vervolgens verder adviseren of deze voorwaarden en doelen realistisch zijn.

Stop niet bij algemene lijstjes, maar kijk verder. Kies bijvoorbeeld niet voor open-source omdat het ‘gratis’ is, dat is het uiteindelijk niet. Een betere reden om voor open-source te kiezen is omdat je het belangrijk vindt om niet afhankelijk te zijn van derden. In dat geval zul je een internet bureau moeten kiezen dat erop gericht is om je zodanig te ondersteunen dat je daadwerkelijk zelfstandig je gang kunt gaan na de ontwikkelingsfase.

Misschien kies je voor open-source omdat je meer vertrouwen hebt in het gezamenlijke werk van een bepaalde gemeenschap als in het werk van een specifiek team. Zo kan het op het gebied van veiligheid een voordeel zijn dat de broncode langs duizenden ogen gaat, waardoor fouten sneller ontdekt worden. Ga dan altijd na of deze voordelen echt opgaan voor het CMS systeem waar jouw keuze uiteindelijk op is gevallen, en of de partij die de website ontwikkelt wel periodieke veiligheidsupdates uitvoert, of jou laat zien hoe dit zelf kunt doen.

Mocht je nog vragen / tips hebben, of vind je dat ik iets vergeten ben, laat het me dan weten via een reactie.