Alles over digitale toegankelijkheid en de European Accessibility Act (EAA)

In dit (extra lange) artikel geven we daar allemaal antwoord op. We leggen uit waar de EAA vandaan komt, wat er precies van je wordt verwacht, hoe je eraan voldoet en waarom het niet alleen een verplichting is, maar ook gewoon slim is om nu mee aan de slag te gaan.

Wat is digitale toegankelijkheid en waarom is het belangrijk?

Digitale toegankelijkheid betekent dat iedereen jouw website, app of digitale dienst goed kan gebruiken. Dus ook mensen met een beperking. Denk aan mensen met een visuele beperking, doven en slechthorenden, mensen die niet met een muis kunnen werken, of mensen die moeite hebben met lezen of navigeren.

Voor deze groepen kunnen kleine obstakels op een site grote drempels vormen. Met een toegankelijke website neem je die drempels weg. Dat is niet alleen belangrijk voor je bezoekers, maar ook slim voor je organisatie. In Nederland hebben ruim 2,5 miljoen mensen een functiebeperking. Als je site voor hen niet werkt, loop je dus een flinke groep potentiële klanten mis.

En trouwens: ook mensen zonder beperking profiteren van een toegankelijke site. Ze laden vaak sneller, zijn beter vindbaar in Google en bieden een prettigere gebruikerservaring voor iedereen. Je verbetert dus niet alleen je bereik en klanttevredenheid, maar ook je imago als organisatie die inclusief en toekomstgericht werkt.

Wat (of wie) valt er onder de EAA?

De European Accessibility Act geldt voor een brede reeks digitale producten en diensten. In de praktijk betekent dat: alles wat mensen digitaal gebruiken in het dagelijks leven, moet toegankelijk zijn. Het gaat dus niet alleen om websites, maar om allerlei systemen en apparaten.

Hieronder een overzicht van wat er allemaal onder de wet valt:

• Webshops en e-commerceplatforms Alle websites en apps waar consumenten online iets kunnen kopen. Denk aan webwinkels, maar ook aan reserveringssites voor reizen, hotels of restaurants.
• Financiële diensten Websites en apps van banken, verzekeraars, betaalplatforms, leningaanbieders en hypotheekverstrekkers. De financiële sector is een belangrijk aandachtspunt, omdat iedereen zelfstandig zijn of haar bankzaken moet kunnen regelen.
• Telecom en communicatie Diensten zoals bellen, videobellen, chatten en internetproviders, voor zover die consumenten bedienen.
• Media en streamingdiensten Denk aan videoplatforms zoals Netflix of Videoland, muziekstreamingdiensten zoals Spotify, video on demand, nieuwssites, radio- en tv-apps.
• E-books en e-readers Zowel de platforms waarop je e-books koopt of leest, als de leesapparaten zelf vallen onder de wet.
• Openbaar vervoer en vervoersdiensten Websites en apps van vervoersbedrijven zoals NS, busmaatschappijen, luchtvaartmaatschappijen en taxi-aanbieders. Denk aan reisplanners, ticketverkoop en reisinformatie.
• Zelfbedieningsautomaten Apparaten zoals geldautomaten (ATMs), kaartautomaten, incheckzuilen en betaalterminals. Deze moeten voorzien zijn van toegankelijke interfaces, zoals braille of spraakondersteuning.
• Computers, besturingssystemen en slimme apparaten Ook hardware en de bijbehorende software vallen onder de regels. Fabrikanten moeten ervoor zorgen dat hun producten werken met hulpmiddelen zoals schermlezers en brailleleesregels.

Misschien denk je: Waarom staan hier geen overheidswebsites en -apps bij? Die vielen al eerder onder toegankelijkheidsregels (het Besluit digitale toegankelijkheid overheid uit 2018). Die verplichtingen blijven gewoon bestaan. De EAA is vooral bedoeld voor de commerciële en private sector, die tot nu toe minder ver was op het gebied van toegankelijkheid.

Geldt de EAA ook voor mijn organisatie?

Of jouw organisatie moet voldoen aan de toegankelijkheidseisen uit de EAA, hangt vooral af van wat je aanbiedt en hoe groot je bent. Hieronder de belangrijkste vuistregels.

Bied je digitale diensten of producten aan consumenten aan? Als je een webshop hebt, een online reserveringsplatform runt, een streamingdienst aanbiedt of financiële diensten via internet levert aan consumenten, dan val je waarschijnlijk onder de wet. Dit soort diensten worden in de wet ook wel aangeduid als ‘e-handelsdiensten’ (elektronische handelsdiensten). Let op: business-to-business valt buiten de EAA. Dus als je alleen diensten aanbiedt aan andere bedrijven, hoef je daar wettelijk gezien niet aan te voldoen. Al blijft het natuurlijk verstandig om digitale toegankelijkheid serieus te nemen. Er zijn ook grensgevallen. Denk bijvoorbeeld aan een pensioenportaal voor werknemers. Dat telt formeel misschien niet als consumentendienst, maar de informatie voor individuele gebruikers moet alsnog toegankelijk zijn. Gebruik je gezond verstand en vraag bij twijfel advies.

Hoe groot is je organisatie? Er is een uitzondering voor micro-ondernemingen. Bedrijven met minder dan 10 medewerkers of een jaaromzet onder de 2 miljoen euro hoeven niet aan de EAA te voldoen. Deze vrijstelling is bedoeld om de kleinste ondernemers niet onnodig zwaar te belasten. Maar: haal je deze drempels wél, dan moet je gewoon aan de wet voldoen. Er is geen geleidelijke overgang, het is een harde grens. De meeste mkb-bedrijven en vrijwel alle grotere organisaties vallen dus onder de verplichting. En ook als je officieel bent vrijgesteld, blijft het slim om toegankelijkheid niet links te laten liggen. Je sluit anders klanten uit en loopt omzet mis, aldus de ACM.

Wat voor type organisatie ben je? Overheden en semioverheden vielen al onder aparte regelgeving. Die blijft bestaan. Maar als je als private organisatie publieke diensten aanbiedt, kun je ook onder de EAA vallen. Denk aan openbaar vervoerbedrijven of zorgverzekeraars. Die leveren dan weliswaar commerciële diensten, maar hebben een publieke functie en vallen daardoor onder de genoemde sectoren in de wet.

Lever je digitale diensten aan consumenten en ben je geen bedrijf met minder dan 10 medewerkers? Dan geldt de EAA voor jou. Dat is het geval voor vrijwel alle middelgrote en grote organisaties in sectoren als e-commerce, finance, media, telecom en vervoer. Weet je het niet zeker? Ga er dan vanuit dat de regels wél voor jouw organisatie gelden, en check het eventueel bij een specialist of toezichthouder.

De opmars van digitale toegankelijkheid

Digitale toegankelijkheid is niet ineens uit de lucht komen vallen. De verplichtingen waar organisaties nu mee te maken krijgen, zijn het resultaat van jarenlange afspraken, richtlijnen en wetswijzigingen. In deze tijdlijn zie je hoe het onderwerp steeds serieuzer is geworden en hoe we zijn uitgekomen bij de wetgeving die vanaf 28 juni 2025 geldt.

1. 1999 – Publicatie WCAG 1.0

   Het W3C (World Wide Web Consortium) publiceert de allereerste versie, 1.0, van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). De standaard richt zich op het verbeteren van de toegankelijkheid van websites voor mensen met een beperking.

2. 2008 – Publicatie WCAG 2.0

   WCAG 2.0 verschijnt, met een sterkere focus op vier centrale principes: Waarneembaar, Bedienbaar, Begrijpelijk en Robuust (POUR). Deze versie wordt wereldwijd de nieuwe norm voor digitale toegankelijkheid en vormt jarenlang het wettelijke uitgangspunt in onder meer de VS, Canada en Europa.

3. 2018 – Besluit digitale toegankelijkheid voor de overheid

   Overheidsinstanties in Nederland worden wettelijk verplicht om hun websites en apps toegankelijk te maken volgens WCAG 2.1 niveau AA. Dit geldt voor gemeenten, ministeries, onderwijsinstellingen, zorgorganisaties en andere publieke instellingen.

4. 2018 – Publicatie WCAG 2.1

   De nieuwe versie WCAG 2.1 verschijnt met extra richtlijnen voor mobiel gebruik, cognitieve beperkingen en gebruikers met een laag gezichtsvermogen. Dit wordt de wettelijke standaard in Nederland en in veel EU-lidstaten.

5. 2019 – Europese Unie neemt de European Accessibility Act (EAA) aan

   De EU introduceert richtlijn 2019/882: de EAA. Hiermee worden voor het eerst ook commerciële aanbieders verplicht om hun digitale producten en diensten toegankelijk te maken. De richtlijn moet voor 28 juni 2025 in nationale wetgeving zijn omgezet.

6. 2023 – Publicatie WCAG 2.2

   WCAG 2.2 wordt uitgebracht met negen nieuwe succescriteria, waaronder betere richtlijnen voor focusindicatoren, formuliernavigatie en foutmeldingen. De Europese Commissie heeft aangegeven dat WCAG 2.2 AA de referentie wordt voor de EAA.

7. 2025 – EAA treedt in werking

   Voor alle nieuwe websites, apps en digitale diensten die onder de EAA vallen, gelden nu verplichtingen zoals: Voldoen aan WCAG 2.1 (of 2.2) niveau AA

8. 2028 – Einde Overgangsperiode

   Ook oudere websites moeten nu volledig toegankelijk zijn volgens de wettelijke eisen. Heb je tussentijds al een grote update of vernieuwing doorgevoerd? Dan geldt die verplichting direct.

9. 2026/2027 – Publicatie WCAG 3.0

   De richtlijnen dekken straks niet alleen websites, maar ook apps, PDF’s, e-books en nieuwe technologieën zoals spraakinterfaces en virtual reality. Bovendien is er meer aandacht voor gebruikers met cognitieve beperkingen en chronische aandoeningen. De richtlijn is nog in ontwikkeling.

10. 28 juni 2030 – Laatste uitstel voor fysieke producten

    Fysieke apparaten zoals pinautomaten, kaartzuilen en e-readers mogen nog tot uiterlijk 2030 in gebruik blijven als ze vóór 2025 zijn geïnstalleerd. Daarna moeten ook deze volledig voldoen aan de EAA.

Wie houdt toezicht en kunnen er boetes volgen?

Tot 2025 was digitale toegankelijkheid voor bedrijven vooral iets waar je vrijwillig mee aan de slag ging. Met de komst van de EAA verandert dat. Er is nu officieel toezicht en er kunnen boetes worden opgelegd als je niet aan de regels voldoet.

In Nederland zijn verschillende toezichthouders aangewezen. Welke instantie verantwoordelijk is, hangt af van je sector:

• Autoriteit Consument & Markt (ACM) Toezichthouder voor e-handelsdiensten, zoals webshops, reserveringsplatforms en bestelapps. De ACM is de hoofdpartij voor digitale diensten aan consumenten in het algemeen.
• Autoriteit Financiële Markten (AFM) Houdt toezicht op financiële online diensten, zoals internetbankieren, verzekeringsportalen en beleggingsplatforms. Banken en financiële instellingen krijgen dus met de AFM te maken.
• Commissariaat voor de Media (CvdM) Verantwoordelijk voor media- en contentdiensten, zoals streamingplatforms, videodiensten, nieuwssites en e-books.
• Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) Zij houden toezicht op digitale producten, bijvoorbeeld e-readers, betaalautomaten en andere hardware die onder de wet valt.
• Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) Toezichthouder voor informatie- en ticketingsystemen van vervoersbedrijven zoals het openbaar vervoer en luchtvaart.
• Inspectie Justitie en Veiligheid Verantwoordelijk voor de bereikbaarheid van noodnummer 112. Die moet ook toegankelijk zijn, bijvoorbeeld via tekst of app voor mensen die niet kunnen bellen.

Wat kunnen deze toezichthouders doen?

Als je niet voldoet aan de wet, kunnen ze:

• Je een waarschuwing geven
• Je verplichten om binnen een bepaalde termijn verbeteringen door te voeren
• Een boete opleggen
• Een last onder dwangsom opleggen (bijvoorbeeld: pas binnen zes weken aan, anders volgt een boete)
• In het uiterste geval je dienst (tijdelijk) offline laten halen tot het probleem is opgelost

Hoe hoog kunnen boetes zijn?

Dat verschilt per toezichthouder:

• De ACM kan boetes opleggen tot maximaal 900.000 euro, of 1 procent van je jaaromzet als dat hoger is
• Het Commissariaat voor de Media hanteert een maximumboete van ongeveer 103.000 euro
• Voor andere toezichthouders zijn de exacte bedragen nog niet allemaal gepubliceerd, maar vergelijkbare sancties worden verwacht.

Gaan er meteen boetes vallen?

Waarschijnlijk niet. Toezichthouders hebben aangegeven dat ze in de eerste periode vooral willen stimuleren en begeleiden. De ACM laat weten dat ze in het begin vooral kijken naar kritieke toegankelijkheidsproblemen. Denk aan situaties waarin mensen met een beperking een dienst helemaal niet kunnen gebruiken. Klachten van consumenten spelen daarin een belangrijke rol. Die kunnen vanaf juni 2025 terecht bij loketten zoals ConsuWijzer (voor ACM), of vergelijkbare meldpunten van andere toezichthouders.

Wat kun je doen als je nog niet voldoet?

In Nederland is een regeling getroffen voor bedrijven die nog niet helemaal klaar zijn. De ACM en de AFM hebben laten weten dat je dit moet melden. Via bijvoorbeeld ACM ConsuWijzer of het AFM-portaal kun je aangeven dat je nog niet volledig voldoet, en wat je plan van aanpak is. Zo laat je zien dat je ermee bezig bent. Dat kan helpen om erger te voorkomen. Niet melden en niets doen is uiteraard risicovoller.

Word jij straks een voorbeeldzaak?

De kans is klein dat je meteen een boete krijgt, maar het risico bestaat wél. Zeker naarmate de tijd vordert en richting 2028 (wanneer ook bestaande diensten volledig moeten voldoen), zullen de toezichthouders strenger worden.

De ACM heeft al aangegeven dat ze actief gaan handhaven vanaf de ingangsdatum. De AFM heeft minimale verwachtingen geformuleerd en gaat de financiële sector scherp volgen. Ons advies: voorkom dat jouw organisatie straks als eerste een boete krijgt. Dat is slecht voor je reputatie en levert je niets op, want aan de verplichtingen zul je uiteindelijk toch moeten voldoen.

Nog even dit: Sommige organisaties denken misschien: wij opereren alleen nationaal, geldt dit dan ook voor ons? Het antwoord is: ja. De Nederlandse implementatiewet geldt voor alle bedrijven die in Nederland actief zijn en onder de omschrijving vallen. De toezichthouders richten zich op de Nederlandse markt, dus ook een puur Nederlandse webshop kan een waarschuwing of boete krijgen. Bovendien kunnen consumenten of concurrenten meldingen doen. Dat vergroot de kans dat je wordt gecontroleerd.

Jouw website toegankelijk maken in 4 stappen. Hoe pak je het aan?

Nu je weet wat er van je verwacht wordt, is de grote vraag: hoe ga je het aanpakken? Het toegankelijk maken van je website of app kost tijd en moeite, maar met een gestructureerde aanpak is het goed te doen. Hieronder een praktisch stappenplan.

Toegankelijkheid levert méér op dan je denkt

Toegankelijkheid is geen ‘moetje’ om boetes te vermijden. Het brengt juist veel voordelen met zich mee. Een paar belangrijke:

• Je bereikt een grotere groep mensen. Ruim 2,5 miljoen Nederlanders hebben een functiebeperking. In heel Europa zijn dat er meer dan 100 miljoen. Dat zijn potentiële kopers of leden die je anders misschien uitsluit. Denk ook aan ouderen, mensen met tijdelijke beperkingen (zoals een gebroken arm) of ouders die met één hand op hun telefoon iets willen regelen. Een toegankelijke site werkt voor iedereen beter.
• Beter gebruiksgemak voor alle bezoekers. Veel toegankelijkheidsregels maken je site ook gebruiksvriendelijker voor mensen zonder beperking. Een heldere structuur, goed leesbare tekst, duidelijke formulieren en logische navigatie zorgen voor minder frustratie en meer conversies.
• Een boost voor je SEO. Toegankelijke websites hebben een betere technische opbouw, wat zoekmachines prettig vinden. Denk aan goede koppenstructuren, alt-teksten, schone code en snelle laadtijden. Dat helpt je om beter gevonden te worden in Google.
• Sterker imago en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Toegankelijkheid laat zien dat je niemand uitsluit en verantwoordelijkheid neemt. Dat past bij moderne organisaties die waarde hechten aan inclusiviteit. Het kan net het verschil maken bij aanbestedingen of bij de keuze van klanten en partners.
• Vooruitgang in je techniek en designToegankelijk werken dwingt je om kritisch te kijken naar je code, structuur en interactieontwerp. Dat leidt vaak tot modernere, beter onderhouden platformen. En je bent beter voorbereid op nieuwe technologieën, zoals voice assistants of devices die anders omgaan met input.

Hulp nodig bij toegankelijkheid?

Toegankelijkheid hoeft geen hoofdpijndossier te zijn. Bij Emble zetten we ons al jarenlang in voor een toegankelijk internet. We helpen je graag op weg met praktisch advies, een heldere analyse en concrete ondersteuning bij het verbeteren van je website of webapplicatie. Onze betrokkenheid gaat verder dan alleen techniek. Zo werken we al jarenlang samen met kennisinstellingen als Bartiméus en Koninklijke Visio, organisaties die zich inzetten voor mensen met een visuele beperking.

In het gezamenlijke project KennisOverZien.nl ontwikkelden we een digitaal platform waarin kennis en ervaring rondom leven met een visuele beperking centraal staan. Emble was verantwoordelijk voor het design en de ontwikkeling van dit platform. Daarbij hielden we niet alleen rekening met de WCAG-richtlijnen, maar werkten we ook nauw samen met redacteuren met een visuele beperking die het CMS actief gebruiken. We pasten het CMS aan voor schermlezers en brailleleesregels, gaven trainingen en zorgden ervoor dat het hele redactieproces toegankelijk is.

Ook bij veel van onze overheidsklanten speelt toegankelijkheid een grote rol. Omdat we gespecialiseerd zijn in Drupal, een CMS dat veel wordt gebruikt door overheden, werken we sinds 2008 aan het ontwerpen en ontwikkelen van websites die voldoen aan de geldende toegankelijkheidsrichtlijnen.

WCAG-toegankelijkheidsaudit volgens de officiële methode

We voeren onze audit uit volgens de internationale WCAG-EM methode en toetsen je site op alle 55 succescriteria van de WCAG 2.2 AA-standaard. Elk criterium beoordelen we afzonderlijk, voorzien van uitleg en praktische verbeteradviezen. Het resultaat is een overzichtelijk rapport waarin precies staat wat goed gaat, wat beter kan en hoe je dat aanpakt.

Aan de slag met verbeteringen? Wij helpen je doorpakken

We kunnen je ook helpen bij het toegankelijk maken van je platform. Dat doen we op een agile manier: in overzichtelijke sprints, samen met jouw team. Zo houden we het proces flexibel en overzichtelijk, kunnen we snel bijsturen en heb jij steeds grip op de voortgang. Of het nu gaat om aanpassingen in code, design of content: onze developers, designers en redactiespecialisten zorgen ervoor dat alles goed op elkaar aansluit.

Conclusie: zie de EAA als kans, niet als last

De European Accessibility Act betekent een kantelpunt. Digitale toegankelijkheid is nu een wettelijke verplichting en dat is voor veel organisaties een wake-up call. In dit artikel heb je gelezen wat de EAA inhoudt, wie eronder valt, wat de verplichtingen zijn en hoe je eraan kunt voldoen. Begin klein. Doe in ieder geval een audit. Maak een toegankelijkheidsverklaring. Analyseer de problemen en maak een plan. En bouw van daaruit door.

Heb je hulp nodig? We helpen je met audits en praktische begeleiding om je site of platform toegankelijk te maken en te houden. Heb je vragen over toegankelijkheid? Stel ze gerust hieronder in het reactie gedeelte of neem contact op met Emble.

Bronnen: Dit artikel is samengesteld op basis van de meest recente informatie uit officiële bronnen en expertartikelen, waaronder de Rijksoverheid, de Europese Commissie , toezichthouders als de AFM  en vakpublicaties van MKB Servicedesk.

Deel dit artikel